Die Hartbeespoortdam: 'n Juweel van die Magaliesberge

Inleiding

Die Hartbeespoortdam is 'n reservoir in die Noordwes-provinsie van Suid-Afrika, ongeveer 30 km wes van Pretoria. Dit is in 1916 gebou om die watertoevoer na die snelgroeiende goudmyndgebied aan die Witwatersrand te voorsien. Die dam is 'n belangrike bron van water vir besproeiing, binnelandse gebruik en nywerheidsgebruik, asook 'n gewilde toeristebestemming.

Geskiedenis

Die idee om 'n dam in die Hartbeespoort-kloof te bou, is voor die Eerste Wêreldoorlog geopper. Die konstruksie het egter eers in 1915 begin toe die regering 'n tender vir die projek toegeken het. Die dam is op 28 Oktober 1916 voltooi en het 'n kapasiteit van 44 miljoen kubieke meter gehad.

In 1923 is die dam vergroot met 'n nuwe muur wat die kapasiteit verdubbel het tot 88 miljoen kubieke meter. Nog 'n uitbreiding in 1974 het die kapasiteit verder verhoog tot 124 miljoen kubieke meter.

Waterbron

Die Hartbeespoortdam word hoofsaaklik gevoed deur die Kroondal-rivier, wat in die Magaliesberge ontspring. Die dam se katsement is ongeveer 12 km lank en 4 km breed, en dit strek tot in die Magaliespoort en die Skeerpoortvallei.

Die dam is 'n belangrike bron van water vir die omliggende gebiede. Dit voorsien water aan die Rand Water Board, wat ongeveer 3,6 miljoen mense in die Gauteng-provinsie bedien, asook aan plaaslike munisipaliteite soos die Magaliesburg Munisipaliteit en die Madibeng Plaaslike Munisipaliteit.

Besproeiing

Die Hartbeespoortdam is ook 'n belangrike bron van water vir besproeiing. Ongeveer 20 000 hektaar grond in die Magaliespoort en Skeerpoortvalleie word besproei met water uit die dam. Die besproeide gewasse sluit in wingerde, sitrusvrugte, groente en graan.

Nywerheidsgebruik

Die Hartbeespoortdam voorsien ook nywerhede in die area van water. Die grootste verbruiker van industriële water is die Eskom-kragstasie in Kendal, wat sowat 25 km suid van die dam geleë is.

Toerisme

Die Hartbeespoortdam is 'n gewilde toeristebestemming. Die dam se omgewing bied 'n verskeidenheid aktiwiteite, waaronder bootvaart, visvang, swem en voetslaan. Die dam is ook die tuiste van die Harties Cableway, 'n kabelkar wat besoekers na die top van die Magaliesberge neem.

Volgens statistieke van die Departement van Toerisme het die Hartbeespoortdam in 2019 sowat 1,5 miljoen besoekers gelok. Die toerismebedryf dra jaarliks sowat R500 miljoen tot die plaaslike ekonomie by.

Omgewingsimpak

Die bou van die Hartbeespoortdam het 'n aansienlike impak op die omgewing gehad. Die dam het die vloei van die Kroondalrivier verander en die omgewing van die dam getransformeer.

Die dam het ook gelei tot die uitbreiding van die suidelike kant van die stad Hartbeespoort, wat voorheen 'n landelike area was. Die stad is nou 'n belangrike toeristesentrum.

Bevolking

Die bevolking rondom die Hartbeespoortdam het sedert die bou van die dam aansienlik toegeneem. Die stad Hartbeespoort alleen het 'n bevolking van meer as 100 000 mense.

Die groeiende bevolking het druk op die dam se waterbronne geplaas. Die Rand Water Board het verskeie projekte geïmplementeer om die watertoevoer na die gebied te verhoog, soos die bou van 'n pyplyn vanaf die Vaalrivier.

Ekonomie

Die Hartbeespoortdam is 'n belangrike ekonomiese bate vir die Noordwes-provinsie. Die dam voorsien water aan nywerhede, besproeiing en toerisme. Die dam het ook gelei tot die ontwikkeling van die stad Hartbeespoort, wat nou 'n belangrike toeristesentrum is.

Tabel 1: Spesifikasies van die Hartbeespoortdam

Tabel 2: Watergebruik van die Hartbeespoortdam

Tabel 3: Ekonomiese impak van die Hartbeespoortdam

Verhale en Lesse

Verhaal 1

In 2010 is die Hartbeespoortdam deur 'n ernstige droogte getref. Die waterpeil in die dam het tot 'n rekordlaagte gedaal, en daar was ernstige kommer oor die toekoms van die dam. Die droogte het egter ook 'n aantal positiewe gevolge gehad. Dit het gelei tot die implementering van waterbesparingsmaatreëls en het die publiek bewus gemaak van die belangrikheid van waterbewaring.

Les: Selfs in die moeilikste tye kan daar geleenthede vir leer en verbetering wees.

Verhaal 2

In 2015 het die Hartbeespoortdam 'n groot vloed ervaar. Die vloed het groot skade aan infrastruktuur en eiendom veroorsaak en het die lewens van verskeie mense geëis. Die vloed het egter ook gelei tot die implementering van nuwe vloedbeheermaatreëls en het die belangrikheid van rampbestuur beklemtoon.

Les: Dit is belangrik om voorbereid te wees op natuurrampe en om planne in plek te hê om die impak daarvan te verminder.

Verhaal 3

In 2020 het die Hartbeespoortdam die teiken van besoedeling geword. 'n Toename in riool en nywerheidsafval het die waterkwaliteit in die dam verswak. Die besoedeling het gelei tot 'n afname in toerisme en het die lewens van mense en diere in die omgewing bedreig. Die besoedeling het egter ook gelei tot die implementering van nuwe waterkwaliteitsregulasies en het die belangrikheid van omgewingsbeskerming beklemtoon.

Les: Die omgewing is 'n kosbare bate wat beskerm moet word.

Wenke en Truuks

• Beperk jou waterverbruik. Neem korter storte, herstel lekkende krane en gebruik waterbesparende toestelle.
• Ondersteun besighede wat waterbewustheid bevorder. Koop waterbesparende produkte en eet by restaurante wat waterbesparingsmaatreëls implementeer.
• Raak betrokke by waterbewaringsprojekte. Sluit aan by plaaslike organisasies wat werk om waterbronne te beskerm.
• Besoek die Hartbeespoortdam. Ervaar die skoonheid van die dam en leer meer oor die belangrikheid van waterbewaring.
• Geniet die watersport. Die Hartbeespoortdam is 'n wonderlike plek om te swem, boot te vaar en vis te vang.

Algemene Foute om te Vermy

• Moenie water mors nie. Laat krane nie loop nie en moenie water onnodig gebruik.
• Moenie riool of nywerheidsafval in die dam stort nie. Dit kan die waterkwaliteit verswak en die omgewing skaad.
• Moenie op die damwal loop nie. Dit is gevaarlik en kan die damwal beskadig.
• Moenie motorboote in die dam bedryf nie. Dit kan die waterkwaliteit verswak en geraasbesoedeling veroorsaak.
• Moenie in die dam swem as die waterpeil laag is nie. Dit kan gevaarlik wees, aangesien daar onderwater